Σου λέει ο Σουν Τζου: “Ο στρατός που νικάει είναι εκείνος που νίκησε πριν ακόμα μπει στη μάχη. Ο στρατός που νικιέται είναι εκείνος που ψάχνει τη νίκη την ώρα του αγώνα”. Τα πάντα κρίνονται εκ των προτέρων, στο στάδιο των συνθηκών. Πρέπει να έχω ήδη επικρατήσει έναντι του αντιπάλου μου, υπονομεύοντας και διαβρώνοντας το δυναμικό του, προτού τον αντιμετωπίσω κατά πρόσωπο. Πόσο απέχει η κινέζικη στάση από τη δική μας, πόσο μας ξαφνιάζει! “Ο μεγαλύτερος στρατηγός δεν έχει τίποτα αξιέπαινο: ούτε μεγάλη σοφία, ούτε μεγάλη ανδρεία”. Πράγμα που σημαίνει ότι οι μεγάλοι στρατηγοί, ή μάλλον εκείνοι που αφελώς αποκαλούμε “μεγάλους στρατηγούς, εκείνοι που δοξάζουμε, εκείνοι για τους οποίους χτίζουμε αγάλματα, είναι στην πραγματικότητα κακοί στρατηγοί. Γιατί; Γιατί ακριβώς χρειάστηκε να επιστρατεύσουν την ιδιοφυΐα τους ή την ανδρεία τους. Γιατί πέτυχαν τη νίκη με δυσκολία, με ηρωϊσμό, δραματικά και, συνεπώς, θεαματικά: βλ. π.χ. την ιστορία με τα ταξί του Μάρνη.* Αντίθετα, ο Σουν Τζου λέει πως ο μεγάλος στρατηγός δεν έχει τίποτα το αξιέπαινο ͘ ούτε μεγάλη σοφία, ούτε μεγάλη ανδρεία. Κι αυτό γιατί μεγάλος στρατηγός είναι εκείνος που μπόρεσε να εντοπίσει από πολύ νωρίς τα ευνοϊκά στοιχεία, τους πρόσφορους παράγοντες, και κατάφερε να τα αξιοποιήσει προς όφελός του, την ίδια στιγμή που ωθούσε τον αντίπαλο να χάσει τη δική του δυναμική. Σιγά-σιγά, αβίαστα, λάθρα. Ώστε, όταν τελικά μπαίνει στη μάχη, κι εφόσον έχει ήδη νικήσει, ο κόσμος να μπορεί να πει: ήταν εύκολο, είχε κριθεί εξ αρχής. Και οι άνθρωποι να νομίζουν πως θα το μπορούσε ο καθένας. Η νίκη πρέπει να μοιάζει σαν να προκύπτει φυσικά από την κατάσταση. Να δημιουργείται η εντύπωση ότι δεν χρειαζόταν ούτε προσπάθεια ούτε επινοητικότητα. Να μοιάζει αυτονόητη, να μην απαιτεί ούτε διακινδυνεύσεις ούτε να ξεχωρίσεις: αυτή είναι η μεγάλη στρατηγική. Το μέγιστο κατόρθωμα είναι να ενεργήσεις έτσι ώστε να φαίνεται πως ο καθένας θα μπορούσε να κατορθώσει αυτό που πέτυχες.
*Ιστορικό επεισόδιο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν στη διάρκεια της Πρώτης Μάχης του Μάρνη (1914) επιτάχθηκαν ταξί του Παρισιού για τη μεταφορά στρατιωτών στο μέτωπο.
Εγκώμιο της απραξίας - Φρανσουά Ζυλλιέν - Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012
Μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής
