[ποιήματα, εκδόσεις Ιωλκός, Αθήνα Ιούλιος 2023, σελ. 48, €10,00]
Γράφει ο ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΥΡΑΣ
Τα βιβλία των εκδόσεων Ιωλκός είναι κομψοτεχνήματα από μόνα τους («αυτά καθ’ εαυτά», θα λέγαμε σε περισσότερο λόγια διατύπωση). Θέλεις να τα ξεφυλλίσεις, να τα διαβάσεις, να τα ξεψαχνίσεις, να τα εναποθέσεις στους θύλακες της ανεξίτηλης μνήμης σου, να συνδημιουργήσεις μεταισθήματα, αφού τα μετεικάσματα είναι πολλά και ποικίλα.
Η τυπογραφία δεν είναι μόνον λέξεις αραδιασμένες στο χαρτί. Η οθόνη με τα βιντεοκοσμήματα και τα emoji είναι περισσότερο δελεαστική σήμερα.
Κι έτσι όπως δεν έσβησε το θέατρο με την εμφάνιση τής Έβδομης Τέχνης, έτσι δε θα σβήσει και η έγχαρτη διατύπωση των λογοτεχνημάτων μας, στον βαθμό που θα είναι δελεαστικά, φιλικά και προσηνή στον επαρκή αναγνώστη. Οι απαιτήσεις μας επαυξάνονται ως αντίδραση στην ολοένα και πιότερο μηχανοποιημένη τεχνολογικότητά μας.
Ο Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης φιλοτεχνεί βιβλία που αξίζει να διαβαστούν, να ταξινομηθούν, να εκτεθούν, να αποθησαυριστούν.
Νέοι λογοτέχνες και καλλιτέχνες, που καταφεύγουν στο πολύτιμο «σπήλαιο των ιδεών» του, βρίσκουν εκεί όλα τα επινοήματα που θα διευκολύνουν την καταβύθιση και την ανάκαμψη από το Συλλογικό Ασυνείδητο, καταλλήλως εφοδιασμένοι με όλα τα πορίσματα μιας τεχνοεπιστήμης πολύχρονης και διεποχικής.
Έτσι λοιπόν, όταν έπιασα στα χέρια μου πρώτη φορά το βιβλίο τού Γιάννη Ξέστερνου με τον αρχαιογνωστικό τίτλο «άρρηκτες φρυκτωρίες», θαύμασα πρωτίστως το εξώφυλλό του (όχι με φετιχιστική εμμονή αλλά με αισθητική απόλαυση). Κι αν είμαστε επαρκείς αναγνώστες είναι γιατί εκτιμούμε το Καλό, το Αρμονικό, το Έρρυθμο, το Έντεχνο εν τέλει…
Στο προκείμενο τώρα.
Στη σελίδα 4 του βιβλίου, στο βιογραφικό του δημιουργού, διαβάζουμε:
Ο Γιάννης Ξέστερνος ζει στην Αθήνα. Απόφοιτος του τμήματος Φιλοσοφίας – Παιδαγωγικής – Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Σπουδάζει Δημιουργική Γραφή στο Διιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Συνιδρυτής του fanzine εντύπου Αστυδρόμος. Διάκριση σε πανελλήνιο λογοτεχνικό διαγωνισμό, συμμετοχή σε συλλογικό βιβλίο, ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά. Οι Άρρηκτες φρυκτωρίες είναι η πρώτη του ποιητική συλλογή (https://iolcos.gr/eshop/titlos/arriktes-fryktories/).
Ακόμα ένας πολλά υποσχόμενος φοιτητής τού Καθηγητή και Ποιητή Τριαντάφυλλου Κωτόπουλου (σκέφτομαι φωναχτά).
Όμως, ας ρίξουμε μια ματιά και στον επίσημο ηλεκτρονικό χωροχρόνο των εκδόσεων Ιωλκός, στο περιληπτικό κείμενο όπου παρουσιάζεται το βιβλίο με λίγες, προσεκτικά τεχνουργημένες και αριστοτεχνικά δομημένες λέξεις (https://iolcos.gr/eshop/
titlos/arriktes-fryktories/):
Η φλόγα αναδύεται πάνω από σελίδες βιβλίων στο πέρασμα των αιώνων με στόχο τη μέθεξη. Εκπέμπει σήματα καπνού κατά κύματα συνυφαίνοντας ένα χαρμάνι ετερόκλητων εντυπώσεων και εικόνων στραμμένα στο αόρατο κέντρο του υποσυνειδήτου. Δραπετεύει από τόπο σε τόπο, απελευθερώνει τον ρυθμό και το μέτρο της πραγματικότητας, απολαμβάνει τις υπαρξιακές χασμωδίες της ζωής. Στις Άρρηκτες φρυκτωρίες μύθοι, ιστορικά πρόσωπα, λογοτεχνικοί ήρωες συν-διαλέγονται με ανατρεπτική διάθεση και συν-δομούν το σύν-χρονο γίγνεσθαι.
Αυτά τα δεδομένα είναι ήδη αρκετά για να μου εξάψουν τη συνδημιουργική ποιητική φαντασία και να εξερευνήσω ως αυτόκλητος αυτοδύτης τα «βένθεα αλός» ενός άκρως επεξεργασμένου ποιητικού λόγου.
Χαρακτηριστικό για τις θυμοσοφικές παρηχήσεις του (φράσεις που λειτουργούν ως αντι-γνωμικά) το ποίημα με τίτλο «Αλεπού» (στη σελίδα 17):
Η δικιά μου αλεπού
δε γυρεύει στο παζάρι
φύκια για μεταξωτές κορδέλες
αρωματισμένη
κουνώντας την ουρά της
στ’ αρσενικά πλήθη…
Διάλεξα αυτό το απόσπασμα ποιήματος γιατί ενέχει συνεκδοχικώς αυτό που λέμε «συγγραφική πρόθεση». Η ιδεολογία είναι και ουσία και αισθητική. Καθορίζει τη μορφολογία τού εκπεφρασμένου λόγου μας.
Συνεχίζω με την αρχή τού ποιήματος στη σελίδα 32 και τίτλο «Μαθήματα Σχέσεων»:
Σε προχωρημένη ηλικία πολύ ερωτεύτηκε την τέχνη τής ποίησης κι αφιερώθηκε αποκλειστικά σε αυτή.
Εδώ το τρίτο ενικό πρόσωπο απελευθερώνει την ποιητική φωνή από κάθε υπόνοια αυτοπροβολικού ναρκισσισμού, ομφαλοσκοπικής αυτοψυχαναλυτικής μανίας (που μας βυθίζει πλέον –όλους/όλες τους/τις επαρκείς αναγνώστες– σε βαθιά μετανεωτερική μελαγχολία).
Εδώ η ποιητική φράσει επέχει θέσιν δηλώσεως.
Ακολουθεί το άκρως χιουμοριστικό αυτοσαρκαστικό ποίημα «Πινέζα στον Παράδεισο» (της σελίδας 36):
Εξασκώ ένα πάθος
ένα οδυνηρό πάθος
που με στέλνει αποκλειστικά στον Παράδεισο.
Εκεί
δεν αισθάνομαι νύχτες
δεν ακούω τ’ όνομά μου
μένω σε καταυλισμούς…
Εδώ, μέσα από το καλά εξασκημένο και ακονισμένο στοιχείο τής καυστικής ειρωνείας συνηχεί η ανάγκη τού ατόμου να ξαναγυρίσει στο εμείς, από όπου αποσπάστηκαν μία πρωτοβιομηχανική ημέρα τα τραγικωμικά νευρωτικά «εγώ».
Η περιγραφική κινηματογραφικότητα είναι σαφής στο αφηγηματικό ποίημα με τίτλο «“ΑΥΛΟΣ”, ΑΘΗΝΑΙ, 1968» (τής σελίδας 37). Προσέξτε εκείνο το «Αθήναι»: έτσι λεγόταν και γραφόταν τότε, επί Χούντας των Συνταγματαρχών.
Είναι σαφές πως μέσα από αυτή τη δειγματοληπτική εξέταση κυριαρχούν δύο στοιχεία: η πολυπόθητη απεύθυνση και η δραματικότητα.
Γενικά, ο έντεχνος ποιητικός λόγος των δημιουργών που εμφανίστηκαν στο λογοτεχνικό προσκήνιο μετά το έτος 2000 έχει αυτά τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά.
Ο Γιάννης Ξέστερνος είναι ένας χαρακτηριστικός πνευματικός θύλακας τής πολύπαθης μεταβατικής-μεταιχμιακής εποχής μας στα χρόνια τής βαθιάς Πολιτισμικής Κρίσης που βιώνουμε εκόντες-άκοντες.
Η σύγχρονη ποιητική γραφή χρωστάει πολλά σε αυτούς τους πρωτοπόρους πειραματιστές που δεν αποκόπτονται από την παράδοση, αλλά βυθίζουν περαιτέρω τις ρίζες τους στον Συλλογικό Υδροφόρο Ορίζοντα αναζητώντας το πρωταρχικό ζωοποιόν αναβλύζον νάμα.
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας