Στίχοι: Παραδοσιακό – Μουσική: Νίκος Γράψας. Από τον δίσκο «Ανατολικό Παράθυρο» – Δυνάμεις του Αιγαίου, 1989 Κόκκιν’ αχείλ
Κόκκιν’ αχεί- κόκκιν’ αχείλι φίλησα
Κόκκιν’ αχεί- κόκκιν’ αχείλι φίλησα
Κι έβαψε το δικό μου κόκκιν’ αχείλι
Κι έβαψε το δικό μου κόκκιν’ αχείλι
Και στο μαντή- και στο μαντήλι το ‘συρα
Και στο μαντή- και στο μαντήλι το ‘συρα
Κι έβαψε το μαντήλι κόκκιν’ αχείλι
Κι έβαψε το μαντήλι κόκκιν’ αχείλι
Και στο ποτά- και στο ποτάμι το ‘πλυνα
Και στο ποτά- και στο ποτάμι το ‘πλυνα
Κι έβαψαν τα νερά του κόκκιν’ αχείλι
Κι έβαψαν τα νερά του κόκκιν’ αχείλι
Κι έβαψε η ά- κι έβαψε η άκρη του γιαλού
Κι έβαψε η ά- κι έβαψε η άκρη του γιαλού
Κι η μέση του πελάγου κόκκιν’ αχείλι
Κι η μέση του πελάγου κόκκιν’ αχείλι
Κατέβει αϊτός κατέβει αϊτός να πιει νερό
Κατέβει αϊτός κατέβει αϊτός να πιει νερό
Κι έβαψαν τα φτερά του κόκκιν’ αχείλι
Κι έβαψαν τα φτερά του κόκκιν’ αχείλι
Κι έβαψε ο ή- κι έβαψε ο ήλιος ο μισός
Κι έβαψε ο ή- κι έβαψε ο ήλιος ο μισός
Και το φεγγάρι ακέριο κόκκιν’ αχείλι
Και το φεγγάρι ακέριο κόκκιν’ αχείλι
Τι κάνει ένα τραγούδι αιώνιο; Τι το μετατρέπει από μια απλή μελωδική φράση σε κάτι που αγγίζει τα βάθη της ανθρώπινης εμπειρίας;
Η ενότητα της φύσης και του ανθρώπου, της φύσης και των ζωντανών πλασμάτων, είναι ο έρωτας. Είναι εκείνη η ευαίσθητη ανθρώπινη σύλληψη που δίνει πνοή στον κόσμο· που του χαρίζει τη δυνατότητα να συλλαβιστεί από χείλη και να σαρκωθεί. Άλλωστε, τι άλλο μπορεί να είναι ο έρωτας εκτός από τη φευγαλέα στιγμή – μια στιγμή αιώνια, που κρύβει μέσα της την πανάρχαια υποβόσκουσα φλόγα.
Ο Ηράκλειτος όριζε τον κόσμο ως την αέναη ζωντανή φωτιά. Και είχε δίκιο. Ο κόσμος γεννιέται και πεθαίνει, μεταλλάσσεται και αλλάζει· είναι μια γέννα στιγμιαία, μα και αιώνια.
Και πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να τα περιγράψουμε όλα αυτά; Με ποιο χρώμα να ζωγραφίσουμε και να πλάσουμε τον κόσμο; Η απάντηση είναι ακαριαία και σίγουρη: με το κόκκινο. Το χρώμα της φλόγας, της αυγής και του σπαραγμού· της γέννας και της ακόρεστης επιθυμίας για κίνηση.
Όλα τα όντα υποτάσσονται στο κόκκινο. Υποτάσσονται στον έρωτα και στη σιωπηλή του φλόγα. Το κόκκινο περιγράφει τη στιγμή που δύο χείλη εφάπτονται, που μεταφέρουν δύναμη και σπίθα, που ενώνουν τον εξωτερικό με τον εσωτερικό κόσμο. Κι αυτή η επαφή αρκεί για να κινήσει τον τροχό· να θέσει σε κίνηση την Ιστορία.
Τα κόκκινα χείλη σύρθηκαν στο μαντίλι και το ’βαψαν κόκκινο. Έδωσαν τη λάμψη και το χρώμα τους· με μια κίνηση μεταλαμπαδεύτηκε η επιθυμία, με ένα μονάχα χάδι αποσιωπήθηκε ο αποχωρισμός. Αυτή η κίνηση κινεί τον κόσμο.
Κι ύστερα, το νερό βάφτηκε παντού κόκκινο. Υποτάχθηκε στη φλόγα και ξεπέρασε τους φυσικούς νόμους. Τι υπερβολή! Όμως αυτήν ακριβώς την υπερβολή καταλαβαίνουν οι ερωτευμένοι και όσοι ερωτεύτηκαν έστω για μια φορά και σπαράξαν από πόνο και επιθυμία.
Έπειτα, ένας αϊτός που ξεδιψά βάφει τα φτερά του. Τόσο απλά, τόσο φευγαλέα και αληθινά. Κι αυτό το φτερούγισμα είναι που δίνει στον ήλιο πνοή και στο φεγγάρι λάμψη.
Ο χρόνος εδώ δεν είναι ένας ακίνητος καμβάς συμβάντων. Είναι το ίδιο το συμβάν· η ζωντανή κενότητα που συνδέει τα πάντα· το ζωντανό σώμα του κόσμου, η απόκρυφη εμπειρία – η μνήμη του. Και τι πιο όμορφο και αληθινό από την ίδια την ανθρώπινη ανάσα· από την λεπτή μελωδία των συλλαβών;
Η φωνή και η μελωδία του Νίκου Γράψα συναντούν την ύπαρξή μας και ταράζουν τα λιμνάζοντα νερά. Στέλνουν σήματα από τα βάθη της ανθρώπινης εμπειρίας και μας συνδέουν ξανά με το Είναι μας.
Όσο είναι αλήθεια πως η ελληνικότητα αποτελεί ένα αόριστο συνονθύλευμα εμπειριών και αφηγήσεων, άλλο τόσο είναι αληθινό πως είναι αναγκαίος ο ορισμός της. Και πώς να ορίσει κανείς σήμερα αυτή την έννοια; Πώς να κατανοήσει τη σύνθετη και πολυεπίπεδη διαδρομή της; Πώς να αντιμετωπίσει τον ίδιο του τον εαυτό; Να δεχτεί και να απορρίψει· να ακυρώσει ιδεολογήματα και να προχωρήσει μπροστά.
Τα δημοτικά δίστιχα του τραγουδιού «Κόκκιν’ αχείλη», η έξοχη ενορχήστρωση, η μελωδία, η φωνή, αλλά κι η εμπειρία, η ευαισθησία και η γνώση του Νίκου Γράψα και των Δυνάμεων του Αιγαίου είναι το όχημα. Το δικό μας άφημα στον αρχαίο αυτόν ρυθμό, που μας φέρνει ανάλαφρους και σίγουρους στο σήμερα, ας γίνει η προσευχή μας.