Αυτισμός (καταφυγή στον δικό κόσμο του των ιδεών και λήξη επαφής απ΄το περιβάλλον)
Τί θέλει ο θεός;… ενόσω ο Οιδίποδας υποκλίνεται στον έλεγχό του, ρωτώντας Τον ποιοι είναι οι γονιοί του, για να αποφύγει την αμαρτία.
Μήπως είναι ένας αυτιστικός που γυρεύει πάση θυσία την εκπλήρωση της προφητείας Του;
«Θα αμαρτήσεις…» του απαντά. «Πάση θυσία, θα αμαρτήσεις»…
Δεν επικοινωνεί δεν ξεφεύγει απ’ τον κόσμο Του των ιδεών.
Έτσι κλείνει και τον Οιδίποδα στον δικό του κόσμο…
Η υποκρισία του λαού, τώρα, που συμμετέχει και καρπώνεται την ευημερία του νέου βασιλιά Οιδίποδα:
Ακόμη και στην κρίση, που ένας αυτιστικός θεός καθοδηγεί, δεν μοιάζει μικρότερος σύμμαχος του εαυτού του… Του αυτιστικού του κόσμου της ανευθυνότητας, και της λήξης επαφής με το περιβάλλον.
Ένα περιβάλλον που μικραίνει με την δική του αμέτοχη στάση…
Και δεν χωρά μια νέα κινητικότητα.
Ακίνητος στην αμαρτωλή ευημερία… ακίνητος και στην αμαρτωλή κρίση.
Ενώ, τέλος, ο Κρέοντας βλέπει τον αυτοτυφλωμένο Οιδίποδα ως κάποιον που μπορεί να παρηγορήσει… την αυτοκτονία της Ιοκάστης σαν τέλος καλό αφού ο θεός μίλησε.
Όταν στο «Οιδίπους επί Κολωνό» όλα αναποδογυρίζουν, ο Οιδίποδας κρίνεται απ’ τον θεό ιερός και όλοι γυρεύουν ένα νεύμα του για να επωφεληθούν.
Ο Οιδίποδας, τότε, γυρεύει μόνο ένα ήσυχο μέρος να πεθάνει. Να σκοτώσει τον εαυτό του απέναντι σε έναν πανούργο αυτισμό του περιβάλλοντος.
Όπως η Αντιγόνη απέναντι στον εξουσιαστικό αυτισμό του Κρέοντα και την αυτιστική δουλοπρέπεια του χορού, που δεν της αφήνουν κανένα περιθώριο ζωής.
Γιατί ο αυτισμός δεν θεραπεύεται, μα μονάχα καταστρέφεται.
Όπως στην Ηλέκτρα και την αμοιβαιότητα που χτίζει με τον χορό…
Τούτος ο άλλος πόλος που στέκεται απέναντι στον αυτισμό της Κλυταιμνήστρας και του Αίγισθου…
Αν υπάρξει δόλος στον δόλο (όπως ο εκδικητής Ορέστης) τότε υπάρχει ελπίδα για μια νέα τάξη…
Για μια «λεύτερη στράτα της γενιάς του Ατρέα».
Τότε τι διαφορά έχει ο αυτισμός απ’ την αμοιβαιότητα;
Θα μπορούσε να ιδωθεί και η αμοιβαιότητα υπό το πρίσμα του αυτισμού;
Το μόνο που παραμένει γνωστό είναι η λύση της σύγκρουσης.
Και μια καινούργια αρχή μακριά απ’ το δέος του αυτισμού.
Πράγματι η αμοιβαιότητα μοιάζει με αυτισμό.
Μοιάζει με έναν ιδικό κόσμο των ιδεών… αλλά άφοβο.
Κι όσο παραγκωνίζεται ο φόβος, τόσο πιο έτοιμη είναι η αλήθεια να φανερωθεί…
Ενώ στις υπόλοιπες τραγωδίες ο Σοφοκλής αναδεικνύει την αστάθεια του θεού στην συνείδηση των ηρώων ως εξόχως αυτιστική…
Στον «Αία» ο Οδυσσέας βλέπει πολύ καθαρά ότι η θεά Αθηνά που συνέδραμε νικητήρια απέναντι στον ‘ανέμυαλο’ Αίαντα, που κατακρημνίστηκε σαλός από τα τερτίπια της, μπορεί με την ανοησία των στρατηγών και την άρνησή τους να ταφεί ο αυτοχειριασθείς, εν τέλη, ήρωας -που ενεργοποιεί την ύβρη- να μεταμορφώσει την θεά ως αμέτοχη από συμμέτοχη στην εξέλιξη της τραγωδίας… Εδώ η σιωπή του θεού θα είναι το τέλος του παιχνιδιού της συν-δημιουργίας θεού κι ανθρώπου.
Ένα ίδιο τέλος βλέπουμε και στο έργο του «Τραχίνιαι», όπου ο Ηρακλής χάνει την θεϊκή του υπόσταση από ένα τέρας.
Ο Δίας θέλει να περιπλέξει τον θεϊκό Ηρακλή καθιστώντας τον τερατώδη στο τέλος του… έναν στυγνό αμαρτωλό.
Αφήνει ένα τέρας να εκδικηθεί… να συνομιλήσει με τα πράγματα.
Τι άλλο σημαίνει αυτό απ’ την αδυναμία του Δία να συν-δημιουργήσει, επιδιώκοντας να «μιλήσει» μέσω της απόλυτης καταστροφής;
Το Χάος αντικαθιστά τον ηρωισμό.
Μήπως ο Δίας εννοεί ότι το Χάος δύναται να ανθίσει στα πιο φωτεινά πεδία;
Μήπως είναι αναπόφευκτος ο αυτισμός; Μια μηχανή που αλλάζει τις εύθραυστες ισορροπίες;
Τέλος, στον Φιλοκτήτη: Τρώες και Έλληνες και Θεοί επιδιώκουν να δώσουν νόημα… στον πόλεμο.
Στο τέλος ο Θεός Ηρακλής χρησμοδοτεί ότι το Ίλιον θα ξαναπέσει απ’ τα τόξα του, αυτά που έδωσε δώρο στον Φιλοκτήτη.
Ο ίδιος χρησμός έδινε ελπίδες στους Τρώες πως θα επικρατήσουν… μιας κι Φιλοκτήτης ήταν παρατημένος και έρημος -αυτός και τα τόξα του- σε ένα νησί.
Όταν πολλοί κόσμοι περιπλέκονται κι ο καθένας κρατάει τις ελπίδες του… η μοίρα έρχεται να απλοποιήσει και αυτιστικά να σιωπήσει.
Όσο για την πονηριά του Οδυσσέα να αποσπάσει τα τόξα με δόλο… είναι κι αυτή αναποτελεσματική.
Νόημα δεν υπάρχει στον πόλεμο… μόνο η νίκη του πολέμου.
Του αυτισμού που θα φέρει ξανά φόβο.
Ο Χρήστος Μπήτσικας γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1982. Έγραψε τα μυθιστορήματα, “Περί έρωτος… και άλλων παρανοήσεων” εκδ. Αρμός, 2019″ – “Ο ίδιος” εκδ. Εντευκτήριο, 2016, και το ποίημα “Ανθιβόλιο”, εκδ. Αω, 2022. Επίσης, το δοκίμιο “Εκεί… (η οδύνη-ηδονή του σημαίνοντος)”, εκδ. poema, 2019 και το φιλοσοφικό δοκίμιο “Σοφοκλής και αυτισμός” εκδ. Εκάτη, 2018. Συμμετείχε στο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών το 2016. Δημοσιεύτηκε το άρθρο του “Φ. Νίτσε: Διονυσιακή τραγωδία… και θεραπεία” και η μελέτη του “Σχιζοφρένεια και νόημα. Στίγμα και αποδοχή… και ιδέα” στο διεθνές περιοδικό “P.a.th.” του ΕΚΠΑ. Συμμετείχε ως ομιλητής στο “ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ & ΤΕΧΝΗΣ” Άννας Λαζου (αναπλ. καθηγήτριας ΕΚΠΑ) με θέμα ομιλίας “Σχιζοφρένεια και ιδέα… Σχιζοφρένεια και τέχνη.” και, επίσης, ως ομιλητής στο “Διάλογοι Φιλοσοφίας και Σύγχρονης Τέχνης” του ΕΚΠΑ, όπου παρουσίασε το φιλοσοφικό του δοκίμιο “Σοφοκλής και αυτισμός”. Κυκλοφορεί η μελέτη του “Σχιζοφρένεια και νόημα. Αυτότητα, πολλαπλότητα και τραύμα”, το φιλοσοφικό του δοκίμιο “Ομήρου Ιλιάς και αυτότητα” και η μελέτη του “Οιδίποδας: Σχιζοφρένεια και τ-Αυτότητα”, από τις εκδόσεις Παπαζήση. Συμμετείχε ως ομιλητής στο 5ο Διεπιστημονικο Συνέδριο, Εγκέφαλος και Νους, με την ομιλία του “Σχιζοφρένεια και μεταλογική” (blod.gr)