Αλέξανδρος Αδαμόπουλος | Ο Αδάμ και το μήλο

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Αδάμ και το μήλο

Εκδόσεις Οδός Πανός, Οκτώβριος 2020. ISBN 978-960-477-438-8

Τού Παναγιώτη Θεοδοσίου

Πιάνοντας στα χέρια μου το «Ο Αδάμ και το μήλο», τού Αλέξανδρου Αδαμόπουλου· ένα βιβλίο με το πιο ανέμελο εξώφυλλο που μ’ έκανε να χαμογελώ κι εγώ αντικρίζοντάς το, δεν φανταζόμουν ποτέ πόσο γρήγορα και πόσο έντονα θα μ’ έκανε, το ίδιο ακριβώς βιβλίο, να βιώνω και ν’ αλλάζω διαθέσεις -από χαρά και γέλιο, μέχρι απελπισία κι απέραντη θλίψη- με τα τόσα πολλά κι εντελώς διαφορετικά, όχι όμως ασύνδετα, μεταξύ τους θέματα, που ξεδιπλώνονται στις 150 μόνο σελίδες του.

Μας προδιαθέτει ανάλογα είν’ αλήθεια, το ολιγόλογο οπισθόφυλλο -γραμμένο λες στο χέρι, με μια γραμματοσειρά που θυμίζει τον γραφικό χαρακτήρα τού Καβάφη- που το παραθέτω ολόκληρο εδώ, γιατί περιγράφει με αδρές γραμμές τα υλικά, την φιλοσοφία και τους βασικούς άξονες όλου τού βιβλίου: «Αφηγήσεις και διηγήματα διάφορα· Δημόσια και ιδιωτικά, τωρινά και παλαιότερα: Με κλωστές, ξέφτια, ρέστα, κουρέλια, σιωπές και παύσεις, πληγές και ράμματα. Με ερείπια. Με χαλάσματα. Μα ούτε ένα ψέμα. Τίποτε φτιαχτό: Κόντρα σε τόσα δισεκατομμύρια που γελούν άχαρα, μ’ έναν πονεμένο μορφασμό κρεμασμένο απ’ τ’ αφτιά. Έχοντας την αριστοκρατική πολυτέλεια τής γνώσης μόνο· λίγο είναι;» Ενδιαφέρουσες επισημάνσεις τού ίδιου τού συγγραφέα· για ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε μόλις αυτές τις μέρες και καλύπτει σχεδόν μισόν αιώνα δημιουργίας.

Τι είναι όμως τελικά «Ο Αδάμ και το μήλο»· και γιατί αξίζει ν’ ασχοληθεί κανείς μαζί του· και μάλιστα ένας μουσικός· μη λογοτέχνης, μη κριτικός, όπως εγώ; Διαβάζοντάς το απνευστί, αλλά χωνεύοντας καλά μετά, το κάθε κεφάλαιο χώρια, μπορώ να πω απλά, κατ’ αρχήν, πως είναι ένα σπονδυλωτό βιβλίο, με είκοσι τέσσερα ξεχωριστά κείμενα. (Λέω ‘κείμενα’· ‘αφηγήσεις’, ‘διηγήματα’· όπως θέλετε πέστε τα.) Άλλα πολιτικά, κοινωνικά, άλλα ιδιωτικά, προσωπικά -ίσως και πολύ προσωπικά, ορισμένα απ’ αυτά. Άλλα συγκεκριμένα, φυσικά· άλλα αλλού -εντελώς μεταφυσικά. Κείμενα όμως που με την απλότητα και με την αμεσότητά τους, αγγίζουν τον καθέναν. Κείμενα που μας αφορούν όλους, καθώς ολοζώντανα, παρελαύνουν -είτε αρμονικά είτε αντιστικτικά- μπροστά μας γνωστές καταστάσεις: Μεταπολίτευση, Κύπρος, Επιτάφιοι, παραδόσεις που σβήνουν, αξίες που χάνονται, συνέχειες που σπάνε, κοινωνική κρίση. Η εθνική μας παρακμή εν τέλει· όπου απλώς ένας τάφος μοιάζει να είναι η μόνη λογική επένδυση πλέον… Κι ακόμη· ρουσφέτια, Δημόσιο, στρατός, έρωτες, απώλειες, θάνατοι, πένθη, χαμένες αγάπες, κλεφτές εικόνες μέσ’ απ’ την κλειδαρότρυπα… Αλλά και πνευματικές αναζητήσεις διάφορες· ακόμα και τού Θεού. Θέματα με εξαιρετικό ενδιαφέρον όλα. Ιδωμένα όμως με έναν εντελώς καινούργιο, ιδιοφυή τρόπο. Με μιαν οξύτατη, ρηξικέλευθη, ανατρεπτική ματιά, που δεν αρκείται στα επιφανειακά κλισέ, δεν δέχεται το έτοιμο, το αποστειρωμένο, το εύκολο. Μια φρέσκια, νηφάλια, κριτική ματιά, που όσο κι αν σπανίζει πια στη χώρα, άλλο τόσο εκφράζει πιστότερα την πραγματική της κατάσταση και αντιπροσωπεύει όλα όσα νιώθουμε και ίσως θα θέλαμε να εκφράσουμε κι εμείς οι ίδιοι.

Κι αν σ’ όλ’ αυτά τα γνώριμα, τα πολύ ζεστά κι ανθρώπινα προσθέσουμε και τον τρόπο με τον οποίο είναι γραμμένο κάθε κείμενο· τότε «Ο Αδάμ και το μήλο» αποκτά τις πραγματικές του διαστάσεις και την αληθινή του αξία. Είναι γνωστό εδώ και χρόνια πως ο Αδαμόπουλος είναι γνήσιος λογο-τέχνης· ό,τι κι αν γράφει: Είτε αυτό είναι πεζός λόγος, είτε είναι έμμετρος, ποιητικός, θεατρικός· άρα η δική μου διαπίστωση περιττεύει. Δεν μπορώ όμως να μην κάνω ιδιαίτερη μνεία για τον πανέξυπνο, Λογοτεχνικό τρόπο -στην πιο κυριολεκτική μορφή- που είναι γραμμένη κάθε σελίδα, κάθε αράδα, κάθε λέξη: Γνήσια Τέχνη τού Λόγου· που με την αρμονία της, με τους ρυθμούς τις σιωπές τις παύσεις, και με τη μουσική της -για να μιλήσω και με τη δική μου γλώσσα- μάς σαγηνεύει, ταυτιζόμαστε μαζί της· μάς υπνωτίζει και σχεδόν μάς αναγκάζει να διαβάσουμε τα επόμενα. Λες κι όλ’ αυτά τα κείμενα τού Αδαμόπουλου δεν είναι δικά του κείμενα, μα είναι όνειρα δικά μας, που τα είδαμε χθες βράδυ στον ύπνο μας· σκέψεις δικές μας που δεν προλάβαμε να ολοκληρώσουμε και τις βρίσκουμε τώρα γραμμένες στο χαρτί. Κι ας μην μπορούμε να ξεχωρίσουμε τι είναι και τι δεν είναι αληθινό απ’ όσα γράφονται. Τι πράγματι συνέβη και τι όχι· έτσι που εντελώς μαγικά -ήδη απ’ το εξώφυλλο- μας προσφέρει ο Αδάμ το μήλο του… Ένα βιβλίο πραγματική απόλαυση· και για τον νου και για τις αισθήσεις.