Μαργαρίτα Λούτι, η ωραία Κηπουρός

Ο Raffaello Sanzio da Urbino υπήρξε σύμφωνα με τον Βαζάρι, ένας ζωγράφος ρωμαλέα επιδέξιος που πέτυχε να συμπαραθέσει εικόνες κάθε κατηγορίας, υψώνοντας την τέχνη του στην ως την μεγαλύτερη σημασία, την συνθετική ισορροπία, την μορφική αρμονία, την χρωματική διαφάνεια και την κλασσική, δίχως υπερβολή διατύπωση. Η Μαργαρίτα Λούτι, ερωμένη του απεικονίζεται σε κάποιο από τα πορτραίτα του. Αυτό το όμορφο κορίτσι από την κατακόκκινη Σιένα οικειοποιήθηκε για πάντα τον Ραφαήλ και την φωτεινότητα των έργων του ντε λα Φραντζέσκα, τον σκιοφωτισμό που αναδεικνύει την σάρκα στα πρότυπα του Λεονάρδου, την θεματολογία του Μιχαήλ Άγγελου που ισοβίως απέδιδε στον Ραφαήλ την κατηγορία της μίμησης. Ο Γκαίτε είπε για τον Ραφαήλ πως έκανε πράξη όλα όσα ονειρεύτηκαν οι άλλοι και ο Berence πως μόνον αυτός αξίζει όλα τα επίθετα του Δάντη. Και όμως ο Ραφαήλ που έφυγε στα 37 του μόλις χρόνια ίσως χρωστά ολόκληρο τον πλούτο της έμπνευσής του στην Φορνερίνα, το κορίτσι που σύμφωνα με τα Ημερολόγια του Φλωμπέρτ υπήρξε όμορφη πολύ και αυτό είναι όλο και όλο ότι πρέπει κανείς να γνωρίζει για αυτήν.


Όσοι αντίκρισαν εκείνη την νύχτα την αλλοτινή Μαργαρίτα, έχουν να λένε για την μεγάλη της πίκρα. Την πίκρα στο πρόσωπο του ομορφότερου κοριτσιού της Σιένα που΄χασε για πάντα την αγάπη. Μάταια οι φιλενάδες της πάσχιζαν να αλλάξουν την καρδιά της.

Μαργαρίτα δεν είναι δα ένα τέλος, σε λίγο καιρό κάποιος άλλος θα ορίζει την καρδιά σου, θα δεις Μαργαρίτα, δεν είναι ψέμα. Όμως εκείνη γνώριζε μέσα της καλά πως έρχεται μια στιγμή που ο χρόνος εκπληρώνει τις πιο απροσδόκητες εκπλήξεις. Πως ο χρόνος παγώνει σήμερα μες στα μάτια του αγοριού από το Ούρμπινο με το θεϊκό χάρισμα. Τίποτε δεν μπορεί να σώσει πια την ανθρωπότητα και η Μαργαρίτα κάτω από την φεγγαράδα συλλογιέται κιόλας μαντόνες αφοσιωμένες στον Θεό και εσχατιές. Συλλογιέται τους δυο τους κάτω από τα επίκρανα των ναών που γεννιούνται κάθε μέρα από το τίποτε αυτής της Ρώμης και όλους εκείνους τους ταφτάδες που κρύβουν το πρόσωπό του από αυτόν τον κόσμο και από την βασιλική. Όλα μακραίνουν απόψε και ένας καινούριος δεσμός ανάμεσα στον θάνατο και τους ήρωες μεταμορφώνει το χρονικό αυτού του κόσμου.

Μαργαρίτα μην λυπάσαι μα κανείς δεν φαντάζεται πως οι δυο τους κρατούν ακόμη τα χέρια τους σφιχτά μες στην ιταλική ομίχλη και αποκτούν τώρα πια, περισσότερο από ποτέ,  άλλες διαστάσεις, πιο ανθρώπινες, πιο χαρούμενες. Χιλιάδες υγρές σημασίες τους κυκλώνουν, η αγάπη τους δεν πιστεύει στα τεχνάσματα.  Για εκείνους θα υπάρχει πάντα ένας άγγελος για να τους καθοδηγεί προς την πλευρά του πεπρωμένου τους που συνιστά μια απαραβίαστη υπόθεση για τον καθένα.

Μαργαρίτα καλύτερα για σένα να ξεχάσεις, καλύτερα να γίνεις και εσύ ένα κορίτσι γεμάτο αφέλεια ή μια τολμηρή δεσποινίδα, υπέροχα ραφινάτη, έτοιμη να κατακτήσει την Ρώμη που γεννιέται μέσα από τις στάχτες της. Μόνο για σένα Μαργαρίτα μα τούτος ο καιρός των σχεδίων φαντάζει κιόλας ένα ωραίο και μακρινό έπος, μια γοητεία χιμαιρική.

Στο βάθος της καρδιάς της υπάρχει μόνο ο έρωτας που μεταμορφώνεται σε κάθε λογής υπόθεση, ξεπερνώντας την ατέλεια αυτού του κόσμου. Στο πρόσωπό της διαγράφεται κιόλας μια σπουδαία και σκοτεινή θαλασσογραφία.

Η τέχνη που αγάπησε πεθαίνει μαζί του. Η Ρώμη συνεχίζει να μυρίζει πρόστυχα αρώματα, καπνό και αίμα όσο η Μαργαρίτα γυρεύει μια απόκριση από εκείνο το περιστέρι που σήμερα υψώνεται ως τον ουρανό της ζωγραφιάς του.

Ξέρω Μαργαρίτα, οι δυο σας τραβήξατε σε ένα μονοπάτι μακρύτερα από τον πόθο και από την πράξη, φτιάχνοντας προσευχές της θυσίας, της τελειότητας Μαργαρίτα. Τώρα λοιπόν πρέπει να αντέξεις με πεθαμένα μάτια αυτήν την ζωή, την γεμάτη πλήξη βιογραφία που σου απομένει. Και μερικά ταβάνια και εκείνα τα δωμάτια και τα εξουθενωμένα από τους αιώνες πρόσωπα και όσα μες στο σκοτάδι γεννά η αρχαία εκείνη θέλησή του που καθιστά τα πορτραίτα τόσο ανυπόφορα ζωντανά.

 Μαργαρίτα μπορείς να λες πως με ένα φιλί εξαγόρασες για πάντα την αθανασία, πως αγάπησες βαθιά εκείνον που έπλασε η στόφα του ονείρου. Το φως Μαργαρίτα καίει την θύμηση. Εσύ όμως έχεις την σκιά να σου παραστέκει, κλεισμένη μες στο όστρακο της αγάπης και την απαραβίαστη εξορία. Τώρα πια το ξέρεις Μαργαρίτα,  κάποτε αντίκρισες ολόκληρη  την αθωότητα του κόσμου και ατόφιο το παράπονό του. Μπορείς να λες Μαργαρίτα σε όλους μες στην Ρώμη πως η αυγή που μέχρι τώρα δεν μάθαμε πού κατοικεί, έχει για τόπο της το Ούρμπινο, το φεγγάρι της είναι ρωμαϊκό, τα άστρα της ποιητικά πολύ.

Η Φορνερίνα, κατά κόσμον Μαργαρίτα Λούτι, κόρη του φούρναρη Λούτι από την Σιένα της Ιταλίας υπήρξε η ερωμένη του Ραφαήλ Στάντι. Όλα τα παραπάνω συνιστούν μια φανταστική επιστολή, γραμμένη λίγες μόνο ώρες μετά τον αιφνίδιο θάνατο αυτού του Άμλετ που΄χε την ακρίβεια του τεχνίτη, την πίστη του προφήτη και την ευαισθησία εκείνου που μπορεί να σώσει ολάκερη την τέχνη, πετυχαίνοντας κάτι περισσότερο από εκείνο του ζητήθηκε.

Ο Ραφαήλ πέθανε την Μεγάλη Παρασκευή του 1520, στις 6 Απριλίου με τρόπο αιφνίδιο και απρόσμενο. Την Φορνερίνα την κατάπιαν οι αιώνες και μια σπουδαία αγάπη φιλοδώρησε με ομορφιά τούτο τον κόσμο.

Ωστόσο, οι στίχοι του αποψινού τραγουδιού το λένε καθαρά,

Μαργαρίτα η αγάπη είναι ένα παιχνίδι μοναχά με χαμένους.

Α.Θ