[…Τότε λοιπόν εμείς ακολουθούμε την μουσική αυτή ως την πηγή της βλέποντας και ακούγοντας τα όσα συμβαίνουν αντικειμενικά και όχι πλέον όπως γινόταν έως τώρα μέσα από τα μάτια του Εντουάρντο που αυτήν την ώρα ροχαλίζει. Φτάνουμε έτσι σε μια μικρή αίθουσα όπου η νεολαία χορεύει την παραμονή της μεγάλης γιορτής της πόλης. (Η μουσικούλα είναι το «Johnny Guitar»…]
Απόσπασμα από το
«Πορνό, Τεό Κολοσσάλ»
Του Π.Π.Παζολίνι
Εκδόσεις ο Μωβ Σκίουρος
Ο Ανιμπάλε Καρράτσι και ο Καραβάτζιο έπαψαν να είναι της μόδας τον 19ο αιώνα. Οι καινούριες τάσεις στην ζωγραφική ξεσήκωσαν κουρνιαχτό και η σκόνη της λήθης έθαψε τους δυο σπουδαίους ζωγράφους που τόσο πολύ μισήθηκαν κατά την διάρκεια ενός μακρινού, πια, ρωμαϊκού χρονικού.
Κάπως έτσι ο Πιερ Πάολο Παζολίνι έπαψε να στέκει στο επίκεντρο της ιταλικής διανόησης. Η μισοτελειωμένη υπόθεση της άγριας δολοφονίας του και οι πολιτικές μεταβολές στους κόλπους μιας διχασμένης Ευρώπης έφερε στο προσκήνιο άλλα σπουδαία ζητήματα, σύγχρονα, δήθεν επίκαιρα. Ο λόγος του Παζολίνι κέρδισε την αιωνιότητα μα κρίθηκε ακατάλληλος, κομματάκι διχαστικός και εξόχως αναγεννησιακός για την καινούρια Ιταλία που γεννιόταν κάτω από το διαχρονικό προσωπείο ενός συντηρητικού καθολικισμού και τα κελεύσματα μιας άλλης Ευρώπης, αποφασισμένης να πετύχει μα μοιραία καταδικασμένης να μην ολοκληρώσει ποτέ τον ανθρωποκεντρικό μετασχηματισμό της. Μαζί με τον Παζολίνι θάφτηκε το ιταλικό, κομμουνιστικό κόμμα και το είδος του ποιητικού κινηματογράφου που τόσο πιστά υπηρέτησε ο Ιταλός δημιουργός και διανοητής. Ένας άνθρωπος στοχαστικός και στοχαζόμενος, μια μορφή αιρετική που γεννήθηκε για να ανατρέψει το γράμμα και το σχήμα μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Τον κοιτάζω στην στερνή φωτογραφία του. Τον συνέλαβε ο φακός του Ντίνο Πεντριάλλι τον Νοέμβρη του ΄75, λίγο πριν τον άγριο χαμό του. Ο σημαντικός φωτογράφος που τόσο αναπάντεχα και μοιραία συνδέθηκε για πάντα με τον Πιερ Πάολο Παζολίνι υπήρξε μια φιγούρα εμβληματική για την τέχνη του κατά τον περασμένο αιώνα. Τα πορτραίτα του ντε Κίρικο, του Νουρέγιεφ και τόσων άλλων μονοπώλησαν το ενδιαφέρον του φακού του. Ένας νατουραλιστής με όλη την έννοια του όρου που καταγράφει αυτά τα πρόσωπα, ανεξάρτητα από την ομορφιά, την πόζα, το αίσθημά τους το βαθύτερο. Πρόκειται για βιβλικές σχεδόν μορφές πια, αρχαία καρέ από μια άλλη εποχή, προικισμένα με μια αίσθηση χειροπιαστού και απτού, μ΄απόμακρα και ποιητικότατα. Οι μορφές του Πεντριάλλι μπολιασμένες με την τιμιότητα του Καραβάτζιο και την πικρή , ολοδική τους δόξα θα μπορούσαν να ανήκουν σε ένα είδος εξαντλητικής ζωγραφικής, μιας τέχνης που κυμαίνεται ανάμεσα στην σκιά και το φως, ανάμεσα στην ζωή και τον θάνατο. Ο Παζολίνι εμπρός από την Άλφα Ρομέο του, ένας ασυμβίβαστος που κουβαλά επάνω του τον σκληρό θάνατο. Μονάχα μια τέχνη ισάξια του Καραβάτζιο, μονάχα ένας φακός με την χάρη και την διεισδυτικότητα του Πεντριάλλι θα μπορούσε να αναπαραστήσει τον άνθρωπο έξω από τον στοχασμό και την διανόηση. Είναι ο ταπεινός και ολότελα ανθρώπινος, καθολικός Χριστός, μια μορφή σεβάσμια, κάτι σχεδόν ισοδύναμο με τους ταπεινούς εργάτες και τους ανθρώπους της λαϊκής ζωής, δίχως ακριβά ρούχα με πτυχώσεις και τιμαλφή. Ο Παζολίνι του Πεντριάλλι διαθέτει σαν φόντο του την φτωχική και υπόδουλη στο Βατικανό Ιταλία, το ιδανικό του Πραξιτέλη και τα κλασσικά πρότυπα που σκορπάνε πίσω από τον Ιταλό στοχαστή καμιά σημασία δεν διαθέτουν για τον Καραβάτζιο, για τον Πεντριάλλι και ίσως για τον ίδιο τον Παζολίνι που παρέμεινε πιστός στις πτυχές της ταπεινής ζωής, μιας βιογραφίας των ρωμαϊκών περιχώρων, δίχως το ελάχιστο από εκείνο το φως που καθιστά τις μορφές αβρές και ιδανικές.
Τους κοιτάζω και τους δύο να σφίγγουν τα χέρια τους στις ερημιές της Όστια. Ο Παζολίνι με το ματωμένο του πουκάμισο και ο Πεντριάλλι με την φωτογραφική του μηχανή να δεσμεύουν το άχρονο και το ονειρικό. Τώρα ξεμακραίνουν και τα φώτα των δρόμων γίνονται σταχτιά όπως αρμόζει σε έναν κόσμο μετέωρο και πληγωμένο. Στέκουν και διαβάζουν τα φθηνά χαρτιά των ταμπλό που διαφημίζουν κάποιο κεντράκι λαϊκό και περιφρονημένο. Ολόκληρος ο κόσμος διαθέτει μια άγρια βιαιότητα. Και οι δυο τους θυμίζουν μορφές που δεν γεννήθηκαν σε κανέναν επιχρυσωμένο Ευαγγελισμό μα στις γωνιές της Ρώμης που όσο σκληρή και αν είναι, κρατά στους κόλπους της την περηφάνια και μια ανίκητη τρυφερότητα. Τους κοιτάζω, δυο δραματικά σώματα που αρνήθηκαν να γίνουν σύγχρονα, συνεχίζοντας να παλεύουν με τους στιβαρούς, τους απόλυτα μετρημένους όγκους μιας Ιταλίας, διόλου μεταφυσικής μα μπολιασμένης με την χάρη του Εσταυρωμένου της και τις κορυφές του Quattrocento.
Τους κοιτάζω που δραπετεύουν με φώτα και με χρώματα, τους κοιτάζω με σταθερές φωνές να απαγγέλουν την νεότερη ιστορία ενός κόσμου δοξαστικού, πάνω ακόμη και από τα πιο επίκαιρα ουρλιαχτά. Τραβάνε υποθέτω για τα πανηγύρια της Σενιγκάλια που είναι γιομάτα από υφάσματα ζωηρού κίτρινου και πράσινου του περουζέ. Όλο σταματούν στους φανταστικούς, υπαίθριους πάγκους παζαρεύοντας με εμπόρους ευτυχισμένους ένα ακριβές γύψινο ομοίωμα της Αθηνάς του Οτράντο, τα ακριβά δοχεία με τ΄αρώματα, τα τρόπαια, τους καθρέφτες, τα αγάλματα με τα γαλάζιο από κοβάλτιο μάτια. Καλό ταξίδι Ντίνο Πεντριάλλι, καλό ταξίδι Πιερ Πάολο. Μα εκείνοι δεν με ακούν και εγώ απομένω με τις φωτογραφίες και ότι διασώζεται από την βαρύτητα δυο σπουδαίων δημιουργών.
Με συντροφεύει εκείνο το μελαγχολικό τραγούδι και μια κυριακάτικη, βαθιά πληγωμένη, μις Πέγκι Λι.
Α.Θ
