Την ίδια αυτή μελωδία του Ένιο Μορικόνε
προτείνει η στήλη Τραγούδια και Εποχές
ανοίγοντας ένα δειλό παράθυρο στην καταιγιστική εποχή μας,
αρκετές δεκαετίες μετά, όταν οι κοινωνίες μας
δεν θα συνιστούν παρά το αντικείμενο μιας μελέτης,
προικισμένης με το χάρισμα της θάλασσας
και της απόστασης.
Αφορμή οι σημειώσεις της Μπεάτα Ντ΄Αντζέλικο
που σήμερα παρουσιάζονται σε περίοπτη θέση
στο φανταστικό μουσείο των Ανθρώπων.
Και τις καρδιές μας.
THE MISSION
Enio Moricone
το πνεύμα της ζωής
μισό αιώνα από σήμερα
Σημειώσεις για μια γενιά,
από την Μπεάτα,
άνοιξη του 2020, μουσείο των Ανθρώπων, πτέρυγα της δεύτερης, ιταλικής αναγέννησης
[…Το 1986 η ταινία “Η Αποστολή” (Mission) προβάλλεται στις αίθουσες των κινηματογράφων. Η έννοια της συγχώρεσης, η θέληση για ζωή, ο άνθρωπος που ξαναγεννιέται μες στον φυσικό κόσμο, ελεύθερος από τις κατακτήσεις και τον πλούτο συνιστούν τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομείται η δοξολογία της ανθρώπινης ψυχής. Η μουσική του Ένιο Μορικόνε συμβαδίζει με την πορεία των ηρώων του φιλμ που αναζητούν, όχι τα χνάρια του θεού μα τον ίδιο τον άνθρωπο, κυριευμένο από την ευτυχία και την απλότητα της επίγειας παρουσίας του. Μια ολόκληρη γενιά από έγχορδα και χορωδιακές φωνές υψώνονται ως προσευχές, σημαδεύοντας πολλά περισσότερα από την ίδια την έβδομη τέχνη. Το αποτύπωμα του πολιτισμού, η πορεία του ανθρώπου από την αποκτήνωση ως την εξιλέωση συμπληρώνεται ως πράξη και ως θρησκεία από το επιβλητικό, δοξαστικό του Ιταλού δημιουργού. Ο λεπτός ήχος του όμποε, τα πνευστά που εμποτίζονται από την έννοια του ψυχικού σημαδεύουν αποφασιστικά το φιλμ του 1986 που επανέφερε τον θαυμασμό για την φύση και έκανε ιστορία το συγκλονιστικό μεγαλείο της συνύπαρξης φύσης και ανθρώπινου πολιτισμού. Θα μπορούσε να πει κανείς πως για τον τρομερό αιώνα που ανοίγεται εμπρός μας, η έννοια της φύσης και η επανασύνδεση του ανθρώπου με τις βαθιές πηγές του συνιστά δίχως άλλο μια πρόκληση. Μια πρόκληση που σήμερα υψώνεται ως μια απόλυτα επίκαιρη ανάγκη…]
¥
Αυτό το σημείωμα μαζί με αποκόμματα εφημερίδων βρέθηκε κιτρινισμένο μες στα παλιά χειρόγραφα της Μπεάτα. Στην επάνω, δεξιά μεριά του έφερε εντυπωμένο το σήμα ενός άσημου, εκδοτικού οίκου. Ένα περίτεχνα σχεδιασμένο παγόνι με αμυγδαλωτά μάτια κοιτούσε περήφανο στα περιθώρια του σημειώματος. Δεν κοιτούσε την Μπεάτα, μονάχα δήλωνε μια σημασία που τώρα πια έχει εκλείψει. Οι σημειώσεις βρέθηκαν στο έπιπλο του σαλονιού, ανάμεσα σε δεκάδες άλλα πράγματα, σημάδια ενός καιρού που ήδη αθροίζει εντός του λέξεις, γεγονότα, φωνές, αβέβαιους θανάτους και φθαρμένες ιδεολογίες. Ενός καιρού που περιέχει κιόλας εντός του τα μαλακά, σαν πεταλούδες βλέφαρα της Μπεάτα. Ενός κοριτσιού που στα πρώτα του νιάτα το χαμόγελο ανοιγόταν σαν εποχή μες στο ανθισμένο της στόμα. Ενός κοριτσιού που τώρα πια κοιμάται στην αγκαλιά του Μπέργκαμο, κρίκος μιας γενιάς που πλήρωσε ένα ανείπωτο τίμημα. Η Μπεάτα ίσως τώρα αγναντεύει τον μύθο του κόσμου από μια ολόχρυση Καλιφόρνια, ίσως θυμάται το Μπέργκαμο, ίσως λυπάται, ίσως παρέμεινε ένα κυκλάμινο, ένα παντοτινό κορίτσι.
¥
La Republica
Έπειτα από μια εφιαλτική εβδομάδα,
οι κάτοικοι βγαίνουν από τα σπίτια τους.
Ναι, η άνοιξη έχει φθάσει με όλες τις
δυνάμεις της. Και τα παιδιά που μπορούν
και ξεχνούν πλημμυρίζουν τις πλατείες. Κοιτάζουν
για λίγο τις άδειες θέσεις πλάι στο συντριβάνι,
θυμούνται τον Αλεσάντρο,
τον Τομάς, τον Τζιουζέπε, την Κατερίνα,
τα ολόλευκα χέρια τους, το χαμόγελο.
Όμως η ζωή ξεχειλίζει και ο χρόνος
που κυλά αμείλικτα δοξάζει
εκείνο που θα έρθει.
Βραδινός
Οι απαγορεύσεις που ελήφθησαν σε όλο τον κόσμο
αίρονται σήμερα. Οι επευφημίες του πλήθους, το κοπάδι που ξεχύνεται στις πολιτείες, τα λουλούδια από πεπιεσμένο χαρτί που μοιράζουν οι μαθητές της Ρώμης,
τα ανοιχτά παράθυρα στα νοσοκομεία για εκείνους
που πάλεψαν και ακόμη αντέχουν,
για εκείνους που χάθηκαν
για την πολλή μνήμη που
κυλά κάτω από τα στρώματα
της πολιτείας.
Τορίνο,
Οι σπουδαστές του εθνικού ωδείου
βαδίζουν στους παλιούς αραμπάδες
με τα όργανά τους
με το πελώριο χαμόγελό τους, τραντάζουν
σαν σεισμός τον ξεψυχισμένο κόσμο.
Και είναι τα νιάτα τους
η πιο θερμή και ανεξάντλητη
αφοσίωση στην ελπίδα.
Η Φωνή της Πάρμα,
Όλα τραβούν τον μοιραίο
και κρίσιμο δρόμο τους.
Ο κόσμος που μέχρι σήμερα
έχανε τις παλιές του σημασίες
τώρα γυρεύει ξανά τον αρχαίο ρυθμό του,
η θάλασσα με τα πλοία της
που σκίζουν με τις δελφινιέρες τους
τα ήσυχα νερά,
ο Τεό που κόβει ένα τριαντάφυλλο
επαναφέροντας στο προσκήνιο
το θερμό κόκκινο της Σιένα,
δεν συνιστούν μια απλή χειρονομία
μα την ίδια την επανάσταση της ζωής
που γυρεύει να ταξιδέψει
στα αφάνταστα πελάγη.
¥
Η Μπεάτα κατοικούσε το παλιό νεοκλασικό στο τέλος του δρόμου. Συνήθιζε να μοιράζει ανεμώνες στα παιδιά και να τους διαβάζει παραμύθια μες στο καλοκαιριάτικο μεσημέρι. Τα απογεύματα επισκεπτόταν την εκκλησία του Αγίου Χριστοφόρου και θαύμαζε τις ζωγραφιές του μικρού Χριστού πάνω στα χέρια του Αγίου. Το δέρμα της διέθετε το ζωηρό κίτρινο του θειαφιού και ολόκληρη θύμιζε την Κυρά με το Περιστέρι ή μια από τις ραφαηλικές Μαρίες. Τώρα η Μπεάτα ταξιδεύει σε άλλες θάλασσες, αντικρίζει έναν άλλο κόσμο. Κανείς δεν γνωρίζει για το ταξίδι της. Μονάχα οι ανεμώνες της, σαν να ένιωσαν το καθήκον τους, στολίζουν τα μαλλιά των παιδιών και γίνονται ένας άλλος δρόμος για την προσευχή.
Τα αποκόμματα των εφημερίδων και τα μικρά γραπτά της Μπεάτα κιτρινίζουν μες στις προθήκες του μουσείου των Ανθρώπων. Εκείνη και όσα χάθηκαν τότε, σήμερα μας κάνουν ακόμη σπουδαιότερους. Σε ευχαριστούμε Μπεάτα, Σεβέρα, Λουίτζι, Πιερ, Πάολο, Αντζέλικα,…
Α. Θ.
